SALAMANDERS IN NOORD-BRABANT

Noord-Brabant is een belangrijke provincie voor drie salamander soorten; Alpenwatersalamander, kamsalamander en vinpootsalamander. Ten behoeve van het Noord-Brabantse provinciale beleid is in 2003 een lijst van zogenaamde prioritaire soorten samengesteld (van Delft et al., 2003). Zowel de vinpootsalamander als de kamsalamander zijn hoog prioritaire soorten en de Alpenwatersalamander is een matig prioritaire soort. Van de Alpenwatersalamander lag in 2003 49% van de bezette Nederlandse kilometerhokken in Noord-Brabant, van de vinpootsalamander was dat zelfs 60,8% en van de kamsalamander 21%. De kamsalamander heeft een hoge internationale beschermingsstatus (Habitatrichtlijn bijlage II en IV). 


BSAL IN NOORD-BRABANT?

De chytride schimmel Bsal beperkt zich niet alleen meer tot Limburg, maar is in 2015 ook in Gelderland ontdekt. We vrezen nu dat de schimmel al een bredere verspreiding heeft dan wij nu weten. Omdat de schimmel voor 2013 niet bekend was, is er nooit gericht op gezocht. Sterfte onder salamanders - die een groot deel van hun tijd onder water leven, of verscholen in de grond - valt ook weinig op en vaak wordt een afname pas geconstateerd als het leed al geleden is. Wanneer de chytride-schimmel aanwezig is in bijvoorbeeld een poel of in een tuinvijver kan hier massale sterfte optreden onder de aanwezige salamanders. Een groot risico vormt tevens de ongemerkte verspreiding van deze schimmel waardoor salamanders in de gehele provincie worden aangetast. Door de aanwezigheid van de schimmel in Limburg, Gelderland en België is het te verwachten dat Bsal ook in Noord-Brabant aanwezig is.

DOELEN

Met het dit project willen we twee concrete doelen behalen:

  1. Het creëren van bewustwording van de problematiek
  2. Maatregelen in het beheer ontwikkelen tegen de schimmel. 

Het eerste doel willen we bereiken door middels uitgebreide informatievoorziening, excursies en lezingen een zogenaamd Early Warning System op te zetten. Tegelijkertijd willen we het tweede doel bereiken door samen met vrijwilligers en natuurbeheerders gegevens te verzamelen over poelen, de aan-en afwezigheid van de schimmel en de status van de salamanders. Zo krijgen we de kennis om effectieve maatregelen te kunnen adviseren ten aanzien van beheer om zo de effecten van de dodelijke salamander schimmel te verminderen en mogelijk zelfs teniet te doen

BELANGRIJKSTE SPEERPUNTEN

  1. Early Warning System: Door wijdverbreide bewustwording van Bsal kunnen zieke en dode salamanders in een vroeg stadium gedetecteerd worden. 
  2. Verspreiding Bsal. De actuele verspreiding van Bsal in Noord-Brabant wordt onderzocht.
  3. Rapid response. Bij een uitbraak van Bsal kunnen snel de juiste maatregelen genomen worden om verdere verspreiding te stoppen of tot een minimum te beperken.
  4. Kennis en handelingsperspectief. Beleidsmakers en terreinbeherende instanties zijn zich bewust van de risico’s van Bsal en weten
    wat ze moeten doen bij aantreffen Bsal.
  5. Netwerk. Via een actief netwerk kunnen nieuwe inzichten wat betreft Bsal snel verspreid en geïmplementeerd worden
  6. Hygiëne. Verbeterde hygiëne via actieve voorlichting en concrete hygiëneprotocollen. Verminderde verspreiding van aquatische infectieziekten en exoten.
  7. Monitoring. Via een actief monitoringsnetwerk op strategische plaatsen binnen de provincie kunnen sterfte en neergaande trends geconstateerd worden. Een duurzame investering, aangezien na de monitoring na afloop van het project zal doorlopen. 
  8. Bescherming. Uiteindelijk staat de bescherming van onze inheemse salamanders centraal binnen dit onderzoek. Dit onderzoek zal
    een belangrijke bijdrage leveren aan het behoud van biodiversiteit van salamanders in Noord-Brabant.


 



ACTIEVE MONSTERNAME

Op basis van de aanwezige gegevens en expertise bij RAVON en de terreinbeheerders zijn 8 gebieden (zie onderstaande kaart) aangewezen waar
salamanderpopulaties zullen worden bemonsterd. Deze gebieden vallen allen binnen aangewezen deelgebieden Biodiversiteit en leefgebieden op de Maatregelkaart biodiversiteit. In 2017 is deelgebied "D" bemonsterd. De overige deelgebieden worden in het voorjaar van 2018 bemonsterd.



PASSIEVE MONSTERNAME

Dood gevonden salamanders en de populaties waar ze uitkomen zullen worden geanalyseerd op de aanwezigheid van de schimmel. Dit kan zijn in uiteenlopende locaties, van tuinvijver en agrarische sloot tot een ven in een natuurgebied. Wanneer een melding binnen komt zullen we hierop reageren door de melder te informeren en instrueren en door in overleg met de terreinbeheerder de locatie te bezoeken. 


 

Voor zowel passieve- en actieve monstername geldt dat als blijkt dat de dieren daadwerkelijk positief testen op de aanwezigheid van de chytride schimmel, dat deze locatie intensief gevolgd zal worden om het verloop van de infectie onder natuurlijke omstandigheden te volgen én om de gegevens over biotiek en abiotiek te kunnen vastleggen. Ook zal worden overlegd met de eigenaar van het gebied welke hygiëne -maatregelen mogelijk zijn om verdere verspreiding van de schimmel te voorkomen. 

ONLINE KARTERING

In de onderstaande kaart staan de reeds bemonsterde deelgebieden (rood) en de in 2018 nog te bemonsteren gebieden (groen). Deze kaart zal regelmatig een update krijgen, waar ook de passieve meldingen in opgenomen worden. Tot nog toe is er in Noord-Brabant geen Bsal aangetroffen.


MELD DODE EN ZIEKE DIEREN!

Dood of ziek dier gevonden, meldt het bij ons! We zijn tevens geïnteresseerd in ziektes zoals Ranavirus en Amphibiocystidium. Elk dood of ziek dier, op duidelijke verkeersslachtoffers en predatie na, zijn dan ook zeer waardevol voor ons. Geef meldingen door via ziektes@ravon.nl.


Dit project wordt gefinancierd door Provincie Noord-Brabant.